Cơ hội mới huy động sự tham gia của doanh nghiệp vào bảo tồn đa dạng sinh học thông qua “Biện pháp bảo tồn khu vực hiệu quả khác”
Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) phối hợp cùng Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên Môi trường (ISPONRE), Bộ Tài nguyên Môi trường và Công ty Cổ phần Tập đoàn TH tổ chức hội thảo về “Cơ hội mới huy động sự tham gia của doanh nghiệp vào bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam” được tổ chức tại khách sạn Novotel, Hà Nội.
Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Liên minh Doanh nghiệp vì Môi trường Việt Nam (VB4E) – một sáng kiến kết nối giữa cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội với mục đích tăng cường sự tham gia của doanh nghiệp vào bảo vệ tài nguyên thiên nhiên tại Việt Nam. Mục đích của hội thảo là (i) giới thiệu về các “Biện pháp bảo tồn khu vực hiệu quả khác” viết tắt là OECMs tới các bên liên quan và (ii) thảo luận hỗ trợ OECM như là cơ hội mới thúc đẩy sự tham của doanh nghiệp và ghi nhận những nỗ lực của họ trong công bảo tồn đa dạng sinh học.
Năm 2014, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định 1976 đặt mục tiêu đến năm 2020 mở rộng tổng diện tích rừng đặc dụng lên 2,4 triệu héc-ta (khoảng 7% diện tích tự nhiên của cả nước) và đến nay mục tiêu này cũng hầu như đã đạt được. Tuy nhiên, hầu như không có triển vọng nào cho thấy Việt Nam có thể đạt được mục tiêu 17% diện tích đất liền được bảo vệ vào năm 2020 như Mục tiêu Aichi 11 đã xác định:
Tại Hội nghị Các bên (COP) ở Nagoya năm 2010, các Bên trong công ước CBD, bao gồm Việt Nam, đã công nhận các biên pháp bảo tồn mới là phương thức bổ sung cho nỗ lực thành lập các khu bảo tồn chính thức. Điều này mở ra cho Việt Nam một cơ hội mở rộng và liên kết các mạng lưới bảo tồn của quốc gia thông qua việc xây dựng và chính thức công nhận các OECMs.
Trên thế giới, các OECM là một cơ hội để công nhận và đóng góp cho việc bảo tồn tính đa dạng sinh học bên ngoài các khu bảo vệ. OECM có thể bao gồm nhiều loại hình quản trị khác nhau và có thể được quản lý bởi người bản địa, cộng đồng địa phương, doanh nghiệp và chính phủ hoặc có thể được quản lý bởi nhiều bên.
IUCN đang xây dựng các hướng dẫn để công nhận và báo cáo các OECM; dự thảo phương pháp luận để xác định các OECM. Bộ TN&MT là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo tồn đa dạng sinh học và đóng vai trò quan trọng thúc đẩy bảo tồn đa dạng sinh học trên cả nước, trong đó bao gồm các khu vực OECM bên ngoài hệ thống khu bảo tồn. Trong thời gian tới, Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi sẽ được trình để Quốc hội thông qua vào năm 2020, và Luật Đa dạng Sinh học cũng đang có kế hoạch sửa đổi, và đây là các cơ hội để định dạng OECM trong luật.
Nếu như được công nhận chính thức trong Luật, các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp, các nhóm nông dân, các ban quản lý rừng, chính quyền các tỉnh và các cá nhân/tổ chức đang quản lý các quỹ đất rộng lớn với các giá trị đa dạng sinh học sẽ cần phải phối hợp chặt chẽ để xác định các OECM tiềm năng này.
Tiếp cận này sẽ không chỉ giúp Việt Nam đáp ứng các cam kết bảo tồn với cộng đồng quốc tế mà còn cho phép bảo vệ thêm những sinh cảnh có tính đa dạng sinh học cao nhất nhưng lại đang bị đe dọa như các vùng núi đá vôi bị cô lập, các vùng đồng cỏ ngập nước theo mùa, các bãi bùn ven biển vốn đang có ít đại diện trong hệ thống khu bảo vệ chính thức hiện thời. Bên cạnh đó, các OECM cũng đem lại cơ hội công nhận sự đóng góp cho bảo tồn đa dạng sinh học của doanh nghiệp, cộng đồng thông qua việc nâng cao hiệu quả quản lý chính vùng đất mà họ đang được trao quyền sử dụng.
Hội thảo được tổ chức với sự tham gia của đại diện các vụ có liên quan từ Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế, các doanh nghiệp và báo chí.
Đây là lần đầu tiên OECMs được giới thiệu rộng rãi và thảo luận với các bên liên quan tại Việt Nam. Do đó, hội thảo này sẽ là cơ hội để các bên trao đổi những OECM tiềm năng do doanh nghiệp quản lý, góp phần ghi nhận những nỗ lực bảo vệ môi trường của họ cũng như lồng ghép OECMs vào chính sách nhằm tăng cường sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng vào bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.